Zoek je een klassieke roadster met motor centraal achterin en achterwielaandrijving, en moet je budget redelijk blijven? Waarom niet eens zoeken naar een Fiat X 1/9? Je betaalt relatief weinig – zo’n € 6.000 – vergeleken met andere modellen uit dezelfde periode. Maar is het nu Fiat X 1/9 of Bertone X 1/9? Alles hangt af van het productiejaar.
Derde weg
Midden jaren 60 veroverde Fiat heel wat harten met zijn kleine sportieve cabriolet, de 850 Spider. Niet lang daarna verscheen de Fiat 128, de eerste voorwielaangedreven auto uit zijn geschiedenis. Naast de berline en de coupéversie van de 128 wilde Fiat ook een cabriolet om zijn verouderde 850 Spider op te volgen. Er waren twee oplossingen mogelijk: voorwielaangedreven met de motor voorin, zoals de rest van de 128-modellen, of de motor helemaal achterin zoals in de 850 Spider. Koetswerkbouwer Bertone kwam nog met een derde mogelijkheid: de motor centraal achterin, zoals in de Lamborghini Miura die het net getekend had.
Codenaam
Op het salon van Turijn in 1969 verscheen er dan een moderne conceptcar, de Runabout. Na lang twijfelen zette Fiat in 1972 het licht op groen voor de productie. Maar uit schrik voor een commerciële flop die de carrière van de 128 zou beschadigen, werd de productieversie toch niet 128 Spider genoemd. De interne codenaam werd behouden: X 1/9.
1.3, daarna 1.5
De eerste generatie gebruikte de 1.3 van de Fiat 128, die 90 graden gekanteld werd en achter de zetels werd geplaatst. De licht gewijzigde motor produceerde 75 pk en werd gekoppeld aan een manuele versnellingsbak met vier verzetten. In 1976 volgde er een facelift, twee jaar later kreeg hij een nieuwe motor en een nieuwe naam: X 1/9 Five Speed. De kleine Italiaan kreeg een 1.5 met 85 pk en een manuele vijfbak. De prestaties pasten beter bij het uitstekende dynamische weggedrag voor die tijd.
Bertone
In 1982 had Fiat nood aan een extra productielijn, waardoor Bertone alleen voortging met de assemblage van de X 1/9. De Fiat X 1/9 werd dus Bertone X 1/9. Er volgden technische verbeteringen (om hem onder meer betrouwbaarder te maken) en esthetische (voor een meer premiumlook). Bertone werkte ook enkele speciale reeksen uit, waaronder een “IN” met tweekleurig koetswerk, zoals ons testexemplaar. De Bertone-versies kregen een genummerd plaatje op het dashboard om de exclusiviteit te beklemtonen. De Bertone X 1/9 werd gebouwd tot 1989.
Levendig
De eigenaar van ons testmodel is een oude amateur-rallypiloot, die iets lichts en levendig zocht voor regulariteitsrally’s. Hij moest er vooral met open dak mee kunnen rijden. Het harde dak van de Bertone verdwijnt namelijk in een handomdraai in de kofferbak voorin. Er is nog een tweede, kleinere koffer, net achter de motor. Voldoende voor een weekendje weg.
Verhouding gewicht/vermogen
De optionele Abarth-sportuitlaat stond al van bij de bestelling aangevinkt op ons testexemplaar, en houdt zich op deze 1.5 niet in. De naald van de toerenteller klimt (omgekeerd op de Bertone-modellen) levendig tot het maximumtoerental van 6.000 tpm. Ondanks het beperkte vermogen zijn de prestaties correct. De Bertone weegt amper 920 kilogram, wat ondanks zijn 85 pk een geslaagde verhouding gewicht/vermogen oplevert.
Centraal
Vooral de rijdynamiek weet je te begeesteren in de eerste bochten. De Bertone draait quasi zonder koetswerkrol en voelt heel lichtvoetig aan. Toch blijft het rijcomfort bewaard: de ophanging filtert verrassend goed voor zulke lage roadster. De positie van de motor centraal achterin zorgt op zijn beurt voor een goede stabiliteit en grip. Een model dat het (her)ontdekken waard is!