De afgelopen jaren is er heel wat vooruitgang geboekt in de technologie van versnellingsbakken, en dan vooral bij de automatische versnellingsbakken. Tot het einde van de vorige eeuw hadden automatische versnellingsbakken vaak slechts drie of vier versnellingen (met een paar zeldzame uitzonderingen) en hun efficiëntie was veel lager dan die van handgeschakelde versnellingsbakken. De boosdoener? De koppelomvormer, het systeem dat de versnellingsbak en de motor met elkaar verbindt. In de praktijk ‘verslond’ die een aanzienlijk deel van het koppel en het motorvermogen, wat leidde tot duidelijk slechtere prestaties en… een verbruik dat 15 tot 20% hoger kon liggen, of zelfs nog meer! Sindsdien is de technologie er enorm op vooruitgegaan. En misschien zijn automaten nu zelfs zuiniger dan handgeschakelde versnellingsbakken?
Welk soort automatische versnellingsbak?
Niet alle autobouwers gebruiken dezelfde technologie, of dat nu is om kosten te besparen of omwille van technologische voorkeuren.
Automatische versnellingsbak met koppelomvormer
Dit is de traditionele automatische versnellingsbak en het type dat de afgelopen jaren de spectaculairste vooruitgang boekte. De versnellingsbaksturing werd verfijnder en het aantal versnellingen steeg tot 8 of zelfs 10! Het voordeel? Het zorgt ervoor dat de motor altijd in zijn optimale toerentalbereik werkt (ongeacht de snelheid of de stand van het gaspedaal), waar hij het hoogste koppel levert en het minst verbruikt. Bovendien zijn zowel het motormanagement als het rendement van de versnellingsbak geoptimaliseerd. Al deze factoren samen zorgen ervoor dat het meerverbruik in vergelijking met een efficiënt gebruikte handgeschakelde versnellingsbak verwaarloosbaar of zelfs onbestaand is.
Gerobotiseerde versnellingsbak
Aan de andere kant van het spectrum zitten de gerobotiseerde manuele versnellingsbakken (zoals de ‘EAT6’ bij Citroën en Peugeot, of de ‘E-Gear’ bij Lamborghini). Zoals de naam al doet vermoeden, gaat het om een handgeschakelde versnellingsbak met een elektronisch bediende koppeling. Deze technologie was halverwege de jaren 2000 erg populair omwille van de beperkte kost, maar tegenwoordig zie je ze steeds minder. Het rijcomfort lijdt namelijk onder de schokken die gepaard gaan met het schakelen, wat meestal ook relatief traag gaat. Hoewel het rendement zeer goed is (er gaat weinig energie verloren), kan de vaak niet perfecte bediening van de koppeling leiden tot een meerverbruik… en voortijdige slijtage van de koppeling! Dit geldt vooral als er vaak in de stad gereden wordt.
Gerobotiseerde versnellingsbak met dubbele koppeling
De gerobotiseerde versnellingsbak met dubbele koppeling (DSG bij VW, PDK bij Porsche, …) heeft heeft twee koppelingen (logisch). Dat zorgt voor bijzonder snelle versnellingswissels en een veel soepelere werking dan bij een gewone gerobotiseerde versnellingsbak. Anderzijds haalt hij nog steeds niet het comfortniveau van een versnellingsbak met koppelomvormer, vooral niet tijdens manoeuvres of langzaam rijden. Dankzij het grote aantal versnellingen zijn deze versnellingsbakken vaak net zo zuinig als handgeschakelde versnellingsbakken, en soms zelfs zuiniger!
CVT-versnellingsbak
De CVT-versnellingsbak, of ‘continu variabele transmissie’, laat de motor altijd op zijn ideale toerental draaien. Deze versnellingsbak vind je bijvoorbeeld in de voertuigen van een aantal Japanse merken, zoals bepaalde Subaru-modellen, of in een specifieke variant in de hybride aandrijflijnen van Toyota. Het grote voordeel van deze technologie is een (theoretisch) lager verbruik dan bij een handgeschakelde versnellingsbak. Nadeel: een zeer (soms te) soepele werking met een eentonig geluid omdat de motor op een constant toerental draait.
Onderhoud en betrouwbaarheid
Automatische versnellingsbakken zijn complexer dan handgeschakelde exemplaren en zijn niet alleen duurder in aanschaf, maar ook in onderhoud! Door het grotere aantal onderdelen zijn ze ook minder betrouwbaar dan handgeschakelde versnellingsbakken en duurder om te repareren als er iets fout loopt.
Conclusie
Automatische versnellingsbakken zorgen dus niet langer voor een merkbaar hoger verbruik dan handgeschakelde versnellingsbakken. In een aantal gevallen kunnen ze zelfs zuiniger zijn! Goedkoper zijn ze dan weer niet: je betaalt meer bij aankoop en ze zijn ook duurder in onderhoud.